Etkin ve Edilgin.
Etkin ve Edilgin.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Fail ve münfail, Fr. Actif et passif). Etkileyen ve etkilenen... Aristoteles etki ile edilgiyi (Os. Tesir ve infial, Fr. Action et passion) hiç bir bağlatısı olmayan deyimler arasında saymıştır. Aristoteles'e göre hiç bir bağlantısı olmayan deyimler ulamlardır (kategoriler) ve hiç biri kendi başına bir şeyi ne doğru ne yanlıştırlar. Tasdik ve inkâr, doğru ve yanlış ancak bu terimlerin birberlerine bağlanmasıyle olur. etki ve edilgi, karşıtlığı ve niceliğe elverişli ulamalardandır: Isıtmak soğutmanın karşıtıdır, az ısıtmak ya da çok ısıtmak mümkündür... Gizemcilik (tasavvuf), etkinlikle edilginliği, tek güçte toplar. etkinlik ve edilginlik, Tanrılık işin iki ayrı belirişidir. Tanrı, etkin ve edilgin iki işin bütünlüğüdür. Tanrının etkin işi tüm akıl (akl-ı kül), edilgin işi tüm candır (nefs-i kül). Bu iki işin birleşmesinden gökler dönmeye başlamış, göklerin dönmesinden hava, su, ateş, toprak (dört unsur) meydana gelmiş ve bunlardan da sırasıyle madenler, bitkiler, hayvanlar ve insanlar oluşmuştur. Gizemciliğin bu anlayışı çok ilginçtir: Evrensel oluşma birin kendi kendini etkilenmesinden ve edilgemesinden meydana gelmiştir. bkz. Etki, Edilgi, Karşılıklı Etki, Eytişimsel Özdekçilik.